Wraz z początkiem roku 2020 rozpoczął się projekt EIT Food „Smart Tags”, realizowany przez zespół projektowy, w skład którego wchodzą producenci żywności, uniwersytety oraz jednostki naukowo-badawcze.
Celem projektu jest zwiększenie zaufania konsumentów do produktów spożywczych oraz procesu ich produkcji i transportu poprzez udostępnianie informacji o łańcuchu wartości danego produktu. Łańcuch wartości produktu, ang. product value chain, czyli wszystkie działania związane z wytwarzaniem i sprzedażą produktu oraz wszelkie usługi świadczone po jego zakupie, które łącznie tworzą wartość produktu. Łańcuch wartości produktu pozwala zdefiniować cały cykl życia produktu – począwszy od surowców z jakich został wykonany aż do momentu zakupu przez finalnego nabywcę produktu. Ideą projektu jest zapewnienie konsumentom i dostawcom żywności interaktywnego połączenia za pomocą tzw. inteligentnego etykietowania i użycia Smart Tag’ów. W zamyśle projektu wykorzystanie opakowania ze Smart Tag’iem mogłoby pozwolić na komunikację z konsumentami, nie tylko poprzez udostępnianie informacji przez producentów, ale także dzięki stworzeniu możliwości udzielania informacji zwrotnych, zadawania pytań oraz współtworzenia i rozwijania produktów i usług przez konsumentów. W konsekwencji również producenci żywności uzyskaliby wartościowe dane prowadzące do lepszego zrozumienia potrzeb swoich klientów w zakresie nowych produktów i usług.
W wysoce zglobalizowanym świecie, w którym łańcuchy wartości żywności bywają długie i skomplikowane, konsumentów cechuje coraz częściej brak zaufania do producentów żywności. Badania pokazują, że istnieje luka między poziomem informacji potrzebnych konsumentom na opakowaniach żywności w celu podjęcia świadomej decyzji o zakupie, a tym, co jest obecnie umieszczane na etykietach. Informacje, którymi interesują się konsumenci, to m.in.
– składniki i ich pochodzenie,
– powstawanie produktu w modelu „Zrównoważonej produkcji”,
– powstawanie produktu w systemie „Fairtrade”,
– autentyczność,
– warunki transportu,
– okres przydatności do spożycia
– sposób, w jaki opakowanie nadaje się do recyklingu. Konsumenci mają często trudności z interpretacją informacji o wartości odżywczej. Ponadto wiele produktów posiada na etykietach dodatkowe hasła z niejasnymi stwierdzeniami, takimi jak „zrównoważony”, „naturalny” lub „zdrowy” – bez poparcia tych haseł faktami i liczbami. Czy Smart Tag mógłby być źródłem wyjaśnień tego typu sformułowań? Zdecydowanie tak, niemniej jednak sposób przekazania takich informacji jest zależny od rodzaju Smart Tag’a, który zostałby użyty na opakowaniu.
Smart Tags, nazywane także inteligentnymi wskaźnikami posiadającymi unikatowe funkcje, są to znaczniki które mogą być nieodłączną częścią produktu umieszczoną i widoczną na opakowaniu. Oprócz funkcji monitorowania jakości i bezpieczeństwa produktu mogą również przekazać potencjalnemu konsumentowi wiele innych informacji powiązanych z łańcuchem wartości produktu. W opakowaniach inteligentnych stosowane są różnego rodzaju wskaźniki, np. sensory wykorzystywane do detekcji substancji lotnych, dwutlenku węgla lub tlenu; wskaźniki kontrolujące warunki otoczenia (temperaturę, czas, wilgotność, oświetlenie itp.). Przykładem Smart Tagu może być kod kreskowy 2D, którego pewne obszary są wydrukowane tuszem funkcjonalnym. Wynik skanowania kodu zmieni się, gdy nastąpi zmiana koloru lub całkowity zanik danej części kodu kreskowego pod wpływem warunków otoczenia. Dzięki temu klient otrzyma dostęp do bardziej szczegółowych informacji o produkcie w czasie rzeczywistym (and. real-time information). Do opakowań inteligentnych zaliczane są również opakowania zawierające kod QR bądź tagi RFID. W ramach projektu Smart Tags zostanie przeprowadzona analiza rozwiązań dostępnych na rynku a także nastąpi podjęta próba opracowania nowego Smart Tag’u, którego funkcjonalności będą odpowiadać na oczekiwania konsumentów, producentów żywności oraz podmiotów powiązanych z łańcuchem wartości danego produktu zidentyfikowane w roku 2020.
Projekt Smart Tag jest koordynowany przez Fińskie Centrum Badań Technicznych (VTT Technical Research Centre of Finland). Pozostałymi partnerami w projekcie są Uniwersytet Warszawski (Polska), Grupa Maspex (Polska), University of Reading (Wielka Brytania), KU Leuven (Belgia), Matis (Islandia), AZTI (Hiszpania) oraz DouxMatok (Izrael).
Projekt Smart Tag jest finansowany przez EIT Food, organ Unii Europejskiej. Nowatorskie rozwiązania i koncepcje usług wykorzystujące technologie Smart Tag będą tworzone wspólnie z konsumentami i innymi zainteresowanymi stronami we wszystkich krajach uczestniczących. Wyniki projektu można śledzić na stronie internetowej projektu i koncie Twitter.
